Αθάνι - Άγιος Νικόλαος

Το Αθάνι από το εκκκλησάκι της Παναγιάς της Ραχιώτισσας
Το Αθάνι είναι το τελευταίο χωριό στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού. 

Απέχει από την πόλη της Λευκάδας 36 χλμ. Είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 300 μ από τη θάλασσα στις δυτικές πλαγιές της οροσειράς Μέγας Λάκκος, Πυργιαγκάθι και Μέγα Βουνό ή "Σκούλα" και έχει άπλετη θέα προς το Ιόνιο. Στην απογραφή του 2011 εμφανίζει 203 κατοίκους (ΦΕΚ αποτελεσμάτων Μόνιμου Πληθυσμού, αρ. φύλλου 698 / 20/03/2014).


Αποτελεί το "πέρασμα" για τις διασημότερες παραλίες της Λευκάδας οι οποίες ανήκουν στην περιφέρεια του:
  1. Την παραλία Βοϊδομάντρα στο νότιο άκρο της παραλάις Γιαλός
  2. Την παραλία "Γιαλός" που απέχει 5 χλμ από το χωριό και προσεγγίζεται οδικώς με διακλαδώσεις μέσα από το Αθάνι. Η παραλία έχει περίπου μήκος 3 χλμ. Στην παραλία συνήθως τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχουν κιόσκια για καφέ και σνακς και διαθέτουν και κάποιες ομπρέλες και ξαπλώστρες.
  3. Την παραλία "Εγκρεμνοί" που τουλάχιστον έως σήμερα και μετά τις ζημιές που υπέστη ο δρόμος και η ευρύτερη περιοχή από τον ίδιο σεισμό δεν είναι προσβάσιμη οδικώς. Πρόκειται για εξαιρετικής άγριας ομορφιάς παραλία μήκους περίπου 2 χλμ που πήρε το όνομα της από το τοπίο της μιας και εκτείνεται κατά μήκος της βάσης γκρεμού.
  4. Την διάσημη παραλία "Πόρτο Κατσίκι" την πιο νότια παραλία του νησιού και μια από τις κορυφαίες παραλίες της Μεσογείου, χάρη στο εκπληκτικό άγριο τοπίο της, με τα κάθετα βράχια και τα γαλαζοπράσινα χρώματα των νερών της. Η απόστασή της από την πόλη της Λευκάδας είναι 45 χμ. 
  5. Τη μικρή παραλία Πλάκα κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου. Είναι προσβάσιμη με τετρακίνητο όχημα
  6. Τις παραλίες Μελιδόνι και Αμυγδαλάκι προσβάσιμες από τη θάλασσα πριν το Πόρτο Κατσίκι.
Περισσότερα για τις παραλίες δείτε [εδώ].
Η θέα από το χωριό προς το Ιόνιο
Διοικητικά, αμέσως μετά την ένωση το Αθάνι και ο μικρός οικισμός Άγιος Νικόλαος (βλ. παρακάτω) ανήκαν στο Δήμο Απολλωνίων με έδρα τον Άγιο Πέτρο. Το 1914 αποτέλεσαν την κοινότητα Αθανίου, ενώ το 1997 εντάχθηκαν και πάλι στο Δήμο Απολλωνίων με έδρα πια τη Βασιλική.(7, 62 σελ 27)

Μέσα στο χωριό υπήρχαν δυο εκκλησίες: Η Κοίμηση της Θεοτόκου στο κέντρο του, ενοριακή εκκλησιά με το νεκροταφείο των οικογενειών Ρομποτή και Δούκατου και η Αγία Παρασκευή στην βόρεια είσοδο του χωριού. Η πρώτη έχει υποστεί αρκετές ζημιές από τον σεισμό της 17ης Νοεμβρίου 2015 ενώ η δεύτερη κατέρρευσε από τον ίδιο σεισμό και μέχρι σήμερα (2018), δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος για την ανοικοδόμηση ή έστω για την ανάσυρση των ερειπίων της.

Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν ακόμα το εξωκλήσι της Παναγιάς της Ραχιώτισσας, χτισμένο στον απέναντι από το χωριό λόφο στα ΒΔ, το καθολικό της άλλοτε Ι.Μ. Αγίου Κηρύκου, στα δυτικά του χωριού, όπου γύρω από το ναό εκτελούνται αρχαιολογικές έρευνες με ιδιαίτερα σημαντικά ευρήματα, χωρίς ωστόσο να υπάρχει κάποια επίσημη ανακοίνωση για αυτά. 

Τέλος στα όρια της πρώην κοινότητας Αθανίου ανήκει και το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, νότια του χωριού στη Νιρά, πριν το φάρο του Λευκάτα.

(Περισσότερα για τις εκκλησίες του χωριού δείτε [εδώ]).

Το εκκλησάκι του Αγίου Κηρύκου
Η νοτιοδυτική Λευκάδα φημίζεται επίσης για το μέλι της το οποίο είναι γνωστό ως "μέλι Αθανίου". Μπορείτε να το προμηθευτείτε από πλανόδιους πωλητές στην ευρ΄τερη περιοχή.

Τα παλαιότερα χρόνια που η γεωργία και η κτηνοτροφία αποτελούσαν τα κύρια επαγγέλματα των κατοίκων υπήρχαν καλλιέργειες σιτηρών, πολλοί ελαιώνες φυσικά και κηπευτικά.

Ο Πολυχρόνης Σίδερης στο "Εξ Αθανίου" αναφέρει στα δικά του παιδικά-εφηβικά χρόνια (δεκαετία του ΄50) 5 λητρουβιά και δύο μύλους στο Αθάνι. (9, σελ. 48-54).

Ωστόσο οι εποχές δεν ήταν πάντα εύκολες και πολλοί οικογενειάρχες κυρίως αναγκάζονταν να μεταναστεύουν για μήνες στα εύφορα χωριά της απέναντι από τη Λευκάδα, Ακαρνανικής ακτής (Κατοχή, Λεσίνι, Νιοχώρι, κ.τ.λ) και να δουλεύουν στα χωριά. Μάλιστα έμεναν τόσο καιρό εκεί που συνήθιζαν στο χωριό να λένε για κάποιον που έχει πεθάνει, τη φράση: "πάει στην Κατοχή για στάρι" (9, σελ. 11).

Το χωριό είναι χωρισμένο σε γειτονιές-συνοικίες που η ονομασία τους προέρχεται συνήθως από επίθετα ή παρωνύμια οικογενειών του χωριού ή και από άλλους λόγους.

Τέτοιες γειτονιές είναι:  Αλεγκράτα , Βαμενάτα, Βαρδολαμάτα, Βαρολάτα, Δρακάτα, Δουκάτα, Ζέρβαινα, Καλπογιαννάτα, Καραβάτα, Καρυβάτα, Κατσιανάτα, Κατσσουνάτα, Κατωποδάτα, Κολομπάτα, Κομινάτα, Κορφιάτατα, Ματσουκάτα, Μπαουράτα, Μπογδονάτα, Παρλαμάτα, Ποβεράτα, Πλακοτάτα, Σιδεράτα, Χαλκιοπουλάτα, στου Χαϊκάλη.

Ιστορία - Κτίση του χωριού

Η ευρύτερη περιοχή της νοτιοδυτικής Λευκάδας έχει να επιδείξει μια σειρά ιδιαίτερα σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων που μαρτυρούν την κατοίκηση της από  αρχαιότατους χρόνους.

Η ύπαρξης ιερού ή ναού του Απόλλωνα ή και άλλης θεότητας στο ακρωτήριο Λευκάτα ή και λίγο βορειότερα στη θέση του μοναστηριού του Αγίου Νικολάου  όπου έχουν βρεθεί και οι περίφημες  λίθινες"κυψέλες", η εντυπωσιακή γεωλογικού (και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος) τοποθεσία Βαρκό, με το χαρακτηριστικό κόκκινο χώμα, αλλά και η ύπαρξη άλλων  τοποθεσιών με λίγα αλλά αξιόλογα ευρήματα μαρτυρούν κατοίκηση από πολύ νωρίς. (*). Τέλος  οι πρόσφατες αρχαιολογικές, αν και αγνώστων λοιπών στοιχείων έρευνες στον Άγιο Κήρυκο, μαρτυρούν την ιστορικότητα του χώρου.

Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν την ύπαρξη μικροοικισμών τόσο κοντά στο ακρωτήριο, όσο και σε θέσεις γύρω από το σημερινό χωριό.

Σύμφωνα με τον Π. Ροντογιάννη (6, σελ. 65) η λατρεία του Απόλλωνα στο Λευκάτα και οι ανθρωποθυσίες, αλλά και ο ναός της Αφροδίτης στα Δέματα γενικά για το νησί της Λευκάδας μαρτυρούν το πέρασμα και των θαλασσοπόρων Φοινίκων από την περιοχή. Και μιλάμε φυσικά για την περίοδο μετά το 1200 πΧ όπου ξεκίνησε και η χρυσή εποχή τους. Βέβαια η λατρεία του Απόλλωνα στην περιοχή δεν σημαίνει και την ίδρυση του γνωστού, στη θέση αυτή, ιερού, αν και υπάρχουν απόψεις που την τοποθετούν ακόμα πιο νωρίτερα το 1300 περίπου πΧ από τον Κέφαλο, προπάππο του Οδυσσέα.  

Η θέση Βαρκό με το χαρακτηριτικό κόκκινο χώμα
Ωστόσο η επίσημη ίδρυση του χωριού στη σημερινή του θέση ανάγεται στον 14ο αιώνα και πιο συγκεκριμένα πριν από το 1357, από Καλαβρούς αποίκους. 

Μιλάμε για μια ταραγμένη περίοδο που η Λευκάδα βρίσκεται υπό την κατοχή Δυτικών Δυναστών (Ορσίνι 1294 - 1331 / Ανδηγαυοί: 1331 - 1362 / Τόκκοι: 1362 - 1479). 

Τα σημαντικότερα γεγονότα αφορούν στην ίδρυση του κάστρου της Λευκάδας γύρω στα 1300 από τον Ιωάννη Ορσίνι, η ίδρυση λατινικής επισκοπής στο νησί από τον Βάλτερο Βρυέννιο, η εξέγερση των χωρικών της Λευκάδας κατά του Γρατιάνου Τζώρτζη το 1357,  πολλές επιδρομές διαφόρων λαών με αποκορύφωση αυτή των Αλβανών μεταξύ 1378 - 1385 που λεηλάτησαν και σχεδόν ερήμωσαν το νησί.  Έτσι παρατηρείτε μια αποίκηση του νησιού από δυτικούς κυρίως, που είχε σαν αποτέλεσμα κάποιοι από αυτούς να κατοικήσουν και στη νότια Λευκάδα. (Αυτή την περίοδο αναφέρεται και η κατοίκηση του Αγίου Πέτρου από Καλαβρούς επίσης.

Οι οικογένειες που εγκαταστάθηκαν τότε, έφτασαν μέχρι τις μέρες μας με τα επίθετα Ρομποτή, Μπογόρδου, Βικέντιου.

Εκείνη την εποχή ήρθαν από την Καλαβρία 28 οικογένειες από τις οποίες οι 16 εγκαταστάθηκαν στη Νότια Λευκάδα (Άγιος Πέτρος, Χορτάτα, Αθάνι). (7, 65, σελ 23).

Αργότερα, μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης εγκαθίσταται στο Αθάνι και τον Άγιο Πέτρο και κάτοικοι από την Πόλη με το επίθετο Καραβίας. (Το ίδιο επίθετο συναντάται και στα Βουρνικά, αλλά πολύ νωρίτερα γύρω στα τέλη του 11ου και αρχές του 12ου αι.) (7, 65, σελ 23).

Μέσα στο (σημερινό) χωριό, οι Ρομποταίοι (που ήταν και οι περισσότεροι) εγκαταστάθηκαν στο κέντρο του, οι Βικενταίοι στο πάνω (ανατολικό) μέρος του και οι Μπογορδαίοι στο κάτω (δυτικό) και βόρειο μέρος του χωριού. (7, 65, σελ 24)

Για αυτές τις οικογένειες ωστόσο δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία σχετικά για παράδειγμα με τη θρησκεία τους (αν ήταν καθολικοί ή ορθόδοξοι) ή  αν ήταν ιταλικής ή ελληνικής  - λόγω Μεγάλης Ελλάδας- καταγωγής.

Ονομασία του χωριού. Το Αθάνι ή Ατζάνι στον κόσμο:

Η πρώτη ονομασία που έδωσαν στο χωριό ήταν "Ατζάνι" στα μέσα του 14ου πια αι. Πιθανόν αυτή η επιλογή να οφείλεται στην ονομασία του τόπου που άφησαν πίσω τους.

Πράγματι Αzani υπάρχει και είναι μια συνοικία (ακατοίκητη σήμερα) του χωριού Molochio στην επαρχία Reggio di Calabria. Βρίσκεται βόρεια της πόλης Reggio σε απόσταση 68 χιλιόμετρα, και υψόμετρο 310μ. Η δε λέξη Αzani προέρχεται σύμφωνα με την διάλεκτο της Καλαβρίας από το "Αzanυ" που στα ιταλικά είναι "Ontano" και σημαίνει τ' όνομα ενός φυτού (φτελιάς) ενώ στα Ελληνικά ερμηνεύεται "σκληθρα" που είναι η ονομασία υδρόφιλου φυτού και το πελεκούδι ή η σκίζα.

Επίσης το όνομα του χωριού Molochio σημαίνει μολόχα, και δημιουργήθηκε από Έλληνες το 1100 μΧ.

Αντίστοιχη πόλη με το όνομα Αzani υπάρχει και στη Φρυγία της Μικράς Ασίας, αλλά δεν έχει βρεθεί συσχετισμός ανάμεσα σε αυτήν και εκείνη της Καλαβρίας.

Το χωριό έγινε από Azani, Αθάνι, μάλλον κάποια στιγμή πριν το 1686 αν και ο Coroneli το αναφέρει στον χάρτη του με την πρώτη του ονομασία, και έτσι αναφέρεται και σε αρκετούς νεότερους χάρτες (αντίγραφα, ίσως παλαιοτέρων). 

Το γιατί και το τι ακριβώς σημαίνει Αθάνι και ποια η ετυμολογία του ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο αν και υπάρχουν μια σειρά από εξηγήσεις που όμως μάλλον δεν ταιριάζουν στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Όπως για παράδειγμα να προέρχεται από το το "αθανής"= ο μη αποθνήσκων,
ή από το όνομα Αθανίς = Συρακούσιος ιστορικός του 4ου πΧ αι,
ή το όνομα Αθανίν= ο πρώτος πολιτικός και έβδομος θρησκευτικός μήνας των Εβραίων,
ή από το Ασάνη = αρχαιότατη και επιφανής οικογένεια Βουλγάρικης καταγωγής με παρουσία στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και αργότερα την εποχή των Φράγκων στην Κεφαλονιά.

Ακόμα και σε σχέση με τις Ινδίες μας πάει το όνομα καθώς Athani υπάρχει πόλη (**) εκεί αλλά και σε άλλη πόλη της Ινδίας με τέτοιο όνομα παρουσιάζεται ίδρυμα για κακοποιημένες γυναίκες (http://www.athaninarikkuni.com/) , (7, 65, σελ 26 27) 

** Το Athani είναι μια πόλη δίπλα στην περιοχή Belgaum της Karnataka της Ινδίας. Το κύριο επάγγελμα εδώ είναι η γεωργία , ιδιαίτερα η καλλιέργεια του ζαχαροκάλαμου. Το Athani είναι η παλαιότερη πόλη της Καρνατάκα. ιδρύθηκε το 1853 σύμφωνα με τη δημοτική πράξη του 1850. (https://en.wikipedia.org/wiki/Athani,_Belgavi&prev=search)

Υπάρχει επίσης και η άποψη ότι το όνομα Αθάνι, προέρχεται από το όνομα Αθηνά που στη δωρική διάλεκτο λέγεται Αθάνα ή Αθαναία. Αυτό θα ενισχύονταν ίσως αν υπήρχε σχετικό ιερό εκεί (δεν υπάρχει σχετική αναφορά), αλλά έτσι κι αλλιώς αν ίσχυε κάτι τέτοιο δεν θα περίμενε τον 14ο αι. αλλά θα υπήρχε από την αρχαιότητα. Η κοντινότερη τοποθεσία που πιθανολογείται να υπήρχε ιερό της Αθηνάς είναι στη θέση Γουλάς μεταξύ Αγίου Πέτρου και Σύβρου. (6, σελ. 258). Η λατρεία της Αθηνάς ήταν πολύ διαδεδομένη σε όλο τον Ελλαδικό χώρο και όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή της δυτικής Ελλάδας, στην Ήπειρο και την Αμβρακία. Ας μη ξεχνάμε βέβαια ότι η Αθηνά ήταν η θεά προστάτιδα του Οδυσσέα, κι αν βασιστούμε στη θεωρία του Doerpfeld, θα έπρεπε στη Λευκάδα ίσως να υπάρχουν ιερά της. ωστόσο πέρα από την παραπάνω θέση δεν υπάρχει πηγή που να το επιβεβαιώνει.

Να αναφερθεί ωστόσο ότι σε αναφορά του ιερέα Ζαχαρία Ζαμπελίου στην εφημερίδα "Εφημερίς των Φιλομαθών" για το σεισμό της 12ης Μαρτίου 1783 υπάρχει το όνομα Αθήνι, αν και σε προγενέστερη αναφορά του 1722 (25 Μάιου) του Ιερέα Γεωργίου Ζαμπελίου αναφέρεται ως Αθάνι.

Με την ονομασία Αθάνι υπάρχουν και άλλες αναφορές στο χωριό:

  1. Αναφορά του χωριού σε καταστίχωση οικισμών το 1520 τον πρώτο χρόνο της βασιλείας του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή, όπου του αποδίδονται 37 χανέδες.
  2. Σε αντίστοιχη καταστίχωση του 1563, αναφέρονται στο χωριό 31 χανέδες, 6 άγαμοι και 18 χήρες.
  3. Σε κατταστίχωση του 1613/14 αποδίδονται στο χωριό 19 χανέδες
  4. Το 1642, καταστίχωση αναφέρει ότι ο οικισμός  Αθάνι έχει 40 σπίτια και άτομα 303 σε απογραφή οικισμών για την επιβολή από τους Τούρκους κεφαλικού φόρου.
  5. Σε επόμενες καταστιχώσεις (1646/7, 1951/1/2) του αποδίδονται 19 χανέδες.  (8, σελ. 82-88).
  6. 20  Σεπτεμβρίου 1723 από τον Ανώτερο  Προνοητή Λευκάδας Πέτρο Άγγελο Μάινο που επικυρώνει κτητορικά δικαιώματα για τη Μονή του Αγίου Νικολάου "πάσαι εκ του χωρίου Αθανίου" και "επί της Μονής Αγίου Νικολάου Ιράς, κειμένης εις την περιφέρεια του χωρίου Αθανίου
  7. 17 Δεκεμβρίου 1766 στα χρονικά του Γερβασίου Κορφιάτη που για την Ιρά, τον τόπο της Μονής του Αγίου Νικολάου αναφέρει "είναι του χωρίου Αθάνι"
  8. 1760 σε οθωμανικές επίσης καταστιχώσεις
  9. Τέλος αναφέρεται σε πολλές  καταγεγραμμένες αναφορές που αφορούν σε σεισμούς (βλ παρακάτω: Σεισμολόγιο Ροντογιάννη) κλπ. καθώς η περιοχή όπως και γενικά το νησί της Λευκάδας είναι από τις πιο σεισμογενείς περιοχές της Ευρώπης.

Ο Αθηνιώτης στο "Οδοιπορικό Λευκάδας" αναφέρει μια άλλη εκδοχή της ίδρυσης του χωριού:
"Πρώτος λησμονημένος οικισμός στην Καψαλιά.
Κρήτες κυνηγημένοι στα Ζερβάτα.
Δώθε ξεκίνησε τ΄ Αθάνι τρανοχώρι,...."

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1479 - 1684) το χωριό φαίνεται να κατοικήθηκε από Τούρκους ιδιαίτερα στο πάνω (ανατολικό) μέρος του.

Μάλιστα ως κατάλοιπο της εποχής είναι η γειτονιά "στου Χαϊκάλη" και το παρατσούκλι Γκατζής. Το πρώτο, σαν παρωνύμιο, πέρασε στον Αντζουλάτο Χαλκιόπουλο που στην κυριότητα του πέρασαν και τα περιουσιακά στοιχεία που ανήκνα στον "Χαϊκάλη" και βρίσκονταν στην συγκεκριμένη γειτονιά. Ενώ το δεύτερο, ως παρωνύμιο και πάλι, πέρασε στη συνέχεια σε κάποιον της οικογένειας Σίδερη που έφυγε από το πάνω μέρος του χωριού που κατοικούσε, όπως και οι περισσότεροι των οικογενειών Σίδερη και μετακόμισε αρχικά στο κάτω μέρος και στη συνέχεια οικογενειακώς στην Πάτρα. (7, 68, σελ. 47). Στο Σεισμολόγιο που ακολουθεί, στις αναφορές για το σεισμό του 1767, ανάμεσα στα ονόματα που υπογράφουν την ενημέρωση προς τον Ανώτατο Προνοητή Λευκάδας, υπάρχει το όνομα Αντζουλής Χαλκιόπουλος Χαϊκάλης, γεγονός που επιβεβαιώνει την παραπάνω πληροφορία.

(Στου Χαϊκάλη: γειτονιά του χωριού από το παρωνύμιο Χαϊκάλης που μάλλον έχει τουρκική προέλευση και προέρχεται η δημιουργία της από την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η γειτονιά αυτή ήταν στην ιδιοκτησία κάποιου Χαϊκάλη.  Στην Ενετοκρατία όμως δόθηκε σαν "δώρο" για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στους Ενετούς κατά των Τούρκων στον Αντζουλή Χαλικίοπουλο, παραμένοντας ωστόσο το "στου Χαϊκάλη, σαν τοπωνύμιο. Πιθανόν ο αρχικός ιδιοκτήτης να ήταν ο Δημήτριος Χαϊκάλης, φίλος των Τούρκων από την Άρτα  που πρωτοστάτησε στην κατάκτηση της Λευκάδας από τους Τούρκους το 1479 και γι΄ αυτό το λόγο ανταμείφτηκε με πολλές εκτάσεις σε όλο το νησί που ονομάστηκαν Χαϊκάλια και με παρεμφερή ονομασίες και παραμείναν ως τοπωνύμια. (7, 68, σελ. 42))

Άλλες πηγές:

Στο βιβλίο του Παναγιώτη Θ. Κουνιάκη:  Η Λευκάς από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ ημάς , 1928, σελ. 62-63 διαβάζουμε:
"Αθάνι". Εγγύτατα του Ακρωτηρίου "Λευκάτας" κειμένου, και αποικία Ακαρνάνων κατά τους πρώτους Ενετικούς χρόνους, αριθμεί κατοίκους (630), παράγει κύρια προϊόντα οίνον και έλαιον. Σεισμόπληκτος συνοικισμός λόγω της εξαιρετικής θέσεως του με την Ιταλικήν θαλάσσιαν Γραμμήν εξ ής κυρίως οι προελεύσεις των εκάστοτε, μαστιζουσών την Νήσων σεισμικών δονήσεων.
Δια τούτο, κατά το (1914, Νβριος) υπέστη ο συνοικισμός ούτος αληθή καταστροφήν εκ του επισυμβάντος τότε σεισμού, πλείσται οικίαι κατέρρευσαν, το Δημοτικό Σχολείον αρρένων μετεβλήθη εις άμορφο σωρόν ερειπίων, χώματα ηνοίχθησαν και ολόκληρος έκτασις βορείως του χωρίου απεκόπη και κατέπεσεν εις το Ιόνιο πέλαγος.
Κυριαρχούν επίθετον: Ρομποτής και Σϊδερης.

"Ηρά": Η περιώνυμος ιδιόκτητος Μονή απέχουσα του Αθανίου 2 ώρες περίπου, εν ή άλλοτε υπήρχεν ο Νιάς της θεάς Ήρας, νυν τιμωμένη επ΄ ονόματι του Αγίου Νικολάου, έχουσα αρκετά κτήνη, αγρούς και αμπέλους. Εν καιρώ χειμώνος απρόσιτος, λόγω των ανέμων και του επικρατούντος ψύχους, κάτοικοι 4.
Εν τη Μονή ταύτη, εμόνασε ο γιγαντόσωμος ιερομόναχος Παγκράτιος Κατωπόδης ζήσας μέχρι βαθυτάτου γήρατος όστις και υπήρξεν ο συντελεστής της βελτιώσεως της Μονής.

Απογραφές πληθυσμού, Αθάνι.

Απογραφή 1928: 690 άτομα
Απογραφή 1951: 508 άτομα  και  90 στον Άγιο Νικόλαο της Νιράς
Απογραφή 1961: 471 άτομα  και  37 στον Άγιο Νικόλαο της Νιράς
Απογραφή 1971: 314 άτομα και 31 στον Άγιο Νικόλαο της Νιράς
Απογραφή 1981: 220 άτομα
Απόγραφη 2011: 203 άτομα και 9 στον Άγιο Νικόλαο της Νιράς

Αναφορές στο Αθάνι από το ''Σεισμολόγιο Λευκάδος (1469 - 1971)'' του αειμνήστου Ροντογιάννη ( Ε.Λ.Μ., Επετηρίς, τόμ, Η', Αθήνα, 1995.):

Η ζώνη Αθανίου Λευκάτα είναι μια από τις 6 σεισμικές ζώνες του νησιού. Το χωριό όπως και γενικότερα το κομμάτι της νοτιοδυτικής Λευκάδας, αλλά και ολόκληρο το νησί έχει υποστεί πολλές καταστροφές και έχουν καταγραφεί πολλά θύματα από τη μανία του Εγκέλαδου. Οι πρώτες καταγεγραμμένες σχετικές αναφορές για το Αθάνι ξεκινούν το 1722.

  1. Ο σεισμός του 1722
    α. 1722, Μαΐου 25 (ή 22). Σοβαρός σεισμός μετά καταστροφών πολυαρίθμων οικιών εις το νότιον τμήμα της Λευκάδος, ιδίως εις τα χωρία Αθάνιον, Διαμιλιάνι και Άγιος Πέτρος. Η Αμαξική υπέφερεν ολιγώτερον.
    β. 1722, Μαΐου 25, αφ΄ εσπέρας επιφωσκούσης πέμπτης, έγειναν δυο σεισμοί αλλεπάλληλοι και έπεσαν εις τα χωριά της Λευκάδος πολλά σπίτια, ξεχωριστά εις το Αθάνι, Διαμιλιάνι, Αϊπέτρον εγίνη πολλή φθορά κ.τ.λ. (Σημ. του Ιερ. Γεώρ. Ζαμπελίου).
  2. Ο σεισμός του 1767.
    ''Προς τον ενδοξότατον και Προβλεπτήν του στάτου Λευκάδος και Αγίας Μαύρας κύριον Εστραορδινάριον. Ημείς οι ταπεινοί προσκυνούμεν.
    1767 Σεπτεμβρίου 22
    Δικαιότατε αυθέντα, δυο ώρες της ημέρας έγινε σεισμός μερακουλόζος, ώστε όπου σχεδόν εχάλασαν όλα τα σπίτια του δυστυχισμένου χωριού Αθάνι και οι εκκλησίες εις ταις οποίαις δεν δυνάμεθα να τελειώσωμεν τη φρικτήν λειτουργίαν του λοιπού, όλοι ημείς οι υπήκοοι σουδίται της αριστοκρατίας των Ενετών, προστρέχομεν και παρακαλούμεν εις τα σπλάχνα του αυθέντου μας στραορδινάριου με δυο ρίγες γράμμα εις τον υψηλότατον αυθέντη μας γκενεράλε να τον φανερώσης την δυστυχίαν και αφανισμόν των σπιτιών μας (επλακώθηκε και όλη η πρεβεζιόν (προμήθεια) και ο σπόρος όπου έμελλε να σπείρωμεν, όπου στα πέντε ένα δεν εδιαλέξαμεν και εκείνο το ολίγον δεν έχομε τόσο ή σπίτι γερόν να το ρεκουπεράρωμεν (=αποκαταστήσουμε). Ότι από αυτό το ολίγον ελπίζομεν να ξεχειμάσωμεν και να σπείρωμεν και να πλερώσωμεν τα ντάτζια του Πρέντζηπε (τώρα χωρίς να έχωμεν σπίτι να ρεκουπεραριστούμεν ημείς και το πράγμα μας. Δια τούτο, παρακαλούμεν την εξοχώτη σου ως προβλεπτής του στάτου μην ήθελε να αμελήσης αλλά το γλυγορότερον να δώσης είδησίν του υψηλοτάτου γκενεράλε ότι ημείς δεν έχομεν καιρόν να στείλωμεν εις την αριστοκρατίαν των Ενετών (δια τούτο γράφομεν το παράπονόν μας, και τη δυστυχίαν μας εις την εξοχώτητά σου ως προβλεπτής του στάτου ) όπου ίσως δια τούτο πίστην και βεβαίωσιν παρά των ιερέων και των αρχόντων του χωρίου και όλων των επιλοίπων υπηκόων χριστιανών ως γράφονται.
    ABATE DELSON NICOLO SALBATORE
    Γερβάσιος ιερομόναχος βεβαιώνω. Παπά Αποστόλης Σίδερης βεβαιώνω. Παπά Στάθης Σίδερης βεβαιώνω. Αναστάσιος Ιερεύς Δουκατάς εφημέριος βεβαιώνω. Παπά Βασίλης εφημέριος της Παναγίας βεβαιώνω. Νικολάκης Ρομποτής  βεβαιώνω. Αναστάσης Ρομποτής βεβαιώνω. Παναγιώτης Ρομποτής βεβαιώνω. Αντρέας Κορφιάτης βεβαιώνω. Διάκος Σίδερης βεβαιώνω. Κορίκος Σίδερης γέροντας βεβαιώνω. Βασίλςη Σίδερης γέροντας βεβαιώνω. Αναστάσης Ρομποτής βεβαιώνω. Γιωργάκης Ρομποτής βεβαιώνω. Μηνάς Δουκατάς βεβαιώνω. Νικολός Ρομποτής βεβαιώνω. Ιωάννης Σίδερης βεβαιώνω. Σπύρος Σερίτης βεβαιώνω. Αποστόλης Κουτσαντώνης βεβαιώνω. Δημήτρης Ρομποτής βεβαιώνω. Νικολέτος Ρομποτής βεβαιώνω. Αποστόλης Δουκατάς βεβαιώνω (όνομα δυσανάγνωστον) Κρητικός (δυο λέξεις δυσανάγνωστες) βεβαιώνω. Ιωακείμ μοναχός βεβαιώνω. Νικολέτος Κατζάνης βεβαιώνω. Δωρόθεος ιερομόναχος κονιδάρης βεβαιώνω. Ιωάννης Ρονιάς βεβαιώνω. Βασίλης Σίδερης βεβαιώνω. Αντζουλής Χαλκιόπουλος Χαϊκάλης βεβαιώνω δια όνομα του Αντώνη Βουτζεντίου [Βικεντίου] μην ηξεύροντας να γράψη, ακόμη βεβαιώνω δια όνομα του Σπύρου Βουτζεντίου [Βικεντίου}.
  3. Οι σεισμοί του 1783.
    α. 1783, Μαρτίου 23. Λίαν σοβαρός σεισμός επέφερε την πλήρη καταστροφήν των χωρίων Αθάνι, Δράγανο και Καλαμίτσι. Η περιοχή καταστροφών περιέλαβεν επίσης τα χωρία Άγιος Πέτρος, Σύβρος, Βουρνικάς, Διαμιλιάνι, Άγιος Ηλίας, Κομηλιό, Εξάνθεια και Εγκλουβή. (...) Εις την καταστροφήν των χωρίων Αθάνι, Δράγανον και Άγιος Πέτρος συνέβαλον επίσης μεγάλαι καταρρεύσεις βράχων και κατολισθήσεις γαιών (...).
    β. Εις τον αυτόν χρόνον, Μαρτίου 9 την ημέραν των αγίων σαράντα έως δυο ώρες ιντζίρκα της νυχτός εγίνη ένας σεισμός μα τόσην βλάβην δεν έκαμεν (μα εις τες 12 του αυτού εις το ξημέρωμα της Κυριακής ότε απολύσαμε από τον όρθρο έγινε ένας σεισμός φοβερός οπού απάνου εις την Λευκάδα εχάλασαν τα μισά χωριά τα σπίτια τους εκ θεμελίων, το Αθάνι, Δράγανο, Κομηλιό, Διαμιλιάνι, Άγι Πέτρος, Καλαμίτζι μέρος από την Εξάνθεια και από τ' 'αλλα χωριά έγινε και εις αυτά μεγάλη ζημία μα ο κλόνος του σεισμού δεν έπαυσεν αλλά έτρεμε η γης και τα βουνά πάντα (και βγήκε ο αρχιερεύς με τους ιερείς και όλοι άνδρες και γυναίκες και παιδιά λιτανεύοντας με τες άγιες εικόνες (...)
    Εις τους πρώτους σεισμούς του Μαρτίου εκείνος όπου εγίνη εις το ξημέρωμα της Κυριακής να έγιναν ως πενήντα φονικά, επειδή ήρθε είδησις πως εις το Αθάνι να εσκοτώθηκαν άνδρες και γυναίκες 33 (...).
    Σπυρίδων ιερεύς Βανδώρος
    γ. 1783. Μαρτίου 12 ημέρα Κυριακή πριν της ιεράς λειτουργίας έγινεν πάλιν σεισμός, μεγαλήτερος και φοβερότερος από του Σαββάτου εις όλην την νήσον, εις την οποίας εγκριμνήσθησαν όλα τα σπίτια εκ θεμελίων του χωρίου Αθάνι. Ομοίως (...). Εις τα άνωθεν χωρία και εξαιρέτως εις το Αθάνι, Δράγανον και Καλαμίτζι, ομοίως και εις τη χώραν εσυντρίφθησαν σχεδόν όλα (...) Παρομοίας καταστροφάς επέφερεν και εις όλην την λοιπήν νήσον αλλά τα χωρία Αθήνι, Δράγανο, Άγιος Πέτρος και Σίβρον, υπέφερον πλέον των λοιπών. (...)
    Άλλο τμήμα βουνού εις χωρίον Αθάνι κατακρημνίσθηκε, αι δε οικίαι του χωρίου τούτου είναι διόλου καταχαλασμέναι. (...).
    (Επιστολή 20 Απριλίου 1783 του μηχανικού Πέτρου Γιρόντση, προς τις εις Κέρκυραν αδερφόν του Φραγκίσκον. Μετάφρασίς εκ του Ιταλικού)
    δ. 1783. Μαρτίου 10, 11, 12, 13, 14 και 15. "Μεγάλαι βλάβαι εις όλην την νήσον. (...) Εξ όλων των χωρίων εκείνα, άτινα υπέστησαν τας μεγαλυτέρας καταστροφάς ήσαν το Δράγανον, το Καλαμίτσι, το Διαμηλιάνι, το Κομηλιό και το Αθάνι. (...)
    "Έκεθεσιν του μηχανικού Παύλου Μάστρακα.
    Προς τον Ανώτερον Προνοητή Λευκάδας Λαυρέντιου Σοράντσο.
    (...). Το Δράγανον, το Καλαμήτσι, το Δαμηλιάνι, το Κομηλιό και το Αθάνι κατέρρευσαν ολοσχερώς. Το επίκεντρον του σεισμού εσημειώθη εις Δράγανον. (...) Την αυτή τύχην του Δραγάνου είχον και τα τέσσερα άλλα χωριά Καλαμήτσι, Διαμηλιάνι, Κομηλιό και Αθάνι. (...) Εις το Αθάνι, μέγα χωρίον εξ 130 οικιών και 5 ναών, μόνο δύο οικίαι παραμένουν άθικτοι, ακριβώς εκείναι, αίτινες ήσαν οι παλαιότεραι και αι μάλλον κακώς κατασκευασμέναι, καταρρευσασών όλων των άλλων, πλην τινών, αίτινες εβλάβησαν σοβαρώς (...).
  4. Οι σεισμοί του 1825.
    1825, Ιανουαρίου 19 ν.η. Λίαν σφοδρός σεισμός κατέστρεψεν όλας τας οικίας της πόλεως της Λευκάδος, εκτός μιας. Και τα ορεινά χωρία της νήσου υπέστησαν σημαντικάς ζημίας. Ανέπαφα έμειναν μόνο δύο: Το Φρύνι και το Αθάνι.
  5.  Οι σεισμοί του 1867.
    1867, Φεβρουαρίου 4 ν.η. . Καταστρεπτικός σεισμός επί της Κεφαλληνίας, και ιδίως εις το εσωτερικόν της χερσονήσου Παλικής. (...) Επί της Λευκάδος εσημειώθησαν πολλαί καταρρεύσεις οικιών, ιδίως εις τα χωρία Βασιλική, Κοντάραινα, Αθάνι, Σύβρος, Άγιος Πέτρος, Δράγανον, Διαμιλιάνοι και Κομηλιό
  6. Ο σεισμός του 1914.
    α. 1914, Νοεμβρίου 27. Σοβαρός σεισμός μεγέθους περίπου 6 1/2, προυκάλεσε σημαντικάς καταστροφάς εις το δυτικόν μέρος της νήσου Λευκάδος. Εις τους οικισμούς Αθάνι, Δράγανον, Διαμιλιάνοι, Κομηλιό, Εξάνθεια, Καλαμίτσι και Τσουκαλάδες αι οικίαι κατεστράφησαν σχεδόν πλήρως. Εσημειώθησαν 14 νεκροί. (...) Ανέπαφα παρέμειναν επίσης η Μονή του Αγίου Νικολάου, εις το νοτιοδυτικόν άκρον της νήσου, και ο παρ΄ αυτήν φάρος. (...) Κατολισθήσεις γαιών εσημειώθησαν επίσης παρά τα χωρία Αθάνι και Κομηλιό.
    β. Την Τετάρτην και 10 μ.μ. της 14 Νοεμβρίου (π.η.) εγένετο φοβερός σεισμός (...) Αι δονήσεις αύται υπήρξαν ισχυρόταται εις τα χωρία του πρώην Δήμου Απολλωνίων έπειτα και εις τα χωρία Χορτάτα, Κομηλιό, Αθάνι, όπου είχαν και άλλα θύματα, η δε κυβέρνησις απέστειλεν σκηνάς. (Ευθύμιος Βανδώρος, δημοδιδάσκαλος)
    γ. Κατά το έτος 1914 τας 14 Νοεμβρίου (π.η.) ημέραν Παρασκευήν του Αγίου Φιλίππου έγινεν τρομερός σεισμός, οικίας εχάλασε και πολλαχού έκαμε σημαντικές ζημιά.  Αλλά μεγάλας ζημίας επροξένησε εις τον Δήμον Απολλωνίων, τα χωρία Χορτάτα, Αθάνι, και Δράγανο. Οι κάτοικοι των χωρίων αυτών κατεσκήνωσαν σε σκηνάς του δημοσίου εις το ύπαιθρο. (...) (Μηνιαίον του μηνός Ιουλίου, σελ 2, ναός Παναγίας Εγκλουβης)
    1914 Νοεμβρίου 14 πριν δύσει ο ήλιος έγινε σεισμός μέγας και επροξένησε μεγάλας ζημιάς. (...) Εις τα χωρία Καλαμίτσι, Διαμιλιάνι, Κομηλιό, Δράγανο, και Αθανι, έγιναν σχεδόν ερείπια εντελώς και εφονεύθησαν και πολλοί άνθρωποι. (...) Εν Εγκλουβή τη 6 Ιανουαρίου 1915. Η. Κοντογιώργης έγραψα τα άνωθεν εις ενθύμησιν.
    δ. ... Με συνοδόν μας τον διαπρεπή επιστήμονα ιατρόν κ. Φιλ. ΜΑραγκόν, από της θέσεως ''Μεσοβούνι'' είδαμε το κατεστραμμένο Αθάνι, ευρεθέντες προ τραγικού θεάματος. Οικίαι πλημμυρισμέναι από όμβρια ύδατα, αίματα φονευθέντων πεπηγότα φιγουράρουν, χυμένα κρασιά και λάδια, ο Ναός κατεστραμμένος, το νεότευκτον Δημ. Σχολείον ερείπια, δυο βραχώδεις εκτάσεις βυθισμέναι εις την θάλασσαν. (Εφημερίς Εργάτης εν Λευκάδι τη 17 Νοεμβρίου 1914. Αναδημοσίευση της εφημερίδας "Ανθρωπιστής, έτος 9ον, αριθμ. 435 εν Λευκάδι τη 30 Σ/βρίου 1963).
  7. Ο σεισμός του 1915.
    1915, Αυγούστου 7. Λίαν σφροδρός σεισμός μεγέθους περίπου 7 προυκάλεσε καταστροφάς εις το χωρίων Φερεντινάτα , επί του βορείου μέρους της νήσου Κεφαλληνίας, εις το βόρειον τμήμα της νήσου Ιθάκης και εις το νότιον μέρος της νήσου Λευκάδος. (...) Επίσης αρκεταί βλάβαι παρετηρήθησαν εις τα χωρία Κοντάραινα, Εύγηρος και Μαραντοχώρι καθώς και εις την μονήν του Αγίου Νικολάου και εις του παρ' αυτήν φάρου και εις το νοτιοδυτικόν μέρος της νήσου (...) Ανηγγέλθησαν πολλαί μεγάλαι καταρρεύσεις βράχων από τα όρη Σταυρωτάς, Βουρνικάς και Λευκάτας και δυο θαλάσσια σεισμικά κύματα, αντιθέτου διευθύνσεως, μεταξύ των νήσων Κεφαλληνίας και Λευκάδος.
  8.  Ο σεισμός του 1948.
    Απριλίου 22.  Σοβαρός σεισμός, μεγέθους περίπου 6 1/4 (...) προυξένησεν σημαντικάς καταστροφάς εις το νοτιοδυτικόν τμήμα της Λευκάδας. (...) Μικρότερας ζημιάς υπέστησαν τα χωρία Αθάνι, Δράγανον, .... (...)
    Αθάνι. Ελαφραί ζημίαι. 10 οικίαι υπέστησαν σοβαράς ζημίας. Επίσης 50 γιδοπρόβατα κατεπλακώθησαν από καταπέσοντα βράχον. Επίσης εις την αυτήν περιφέρειαν μιας βραχώδους ακτής κατέπεσε όγκος χώματος και εκάλυψε 4 άτομα, εσώθηκαν εκ θαύματος διανοίξαντες οπήν με ένα ξύλον ο τυχαίως ανεύρον. 
Αρχαιολογικά ευρήματα στον Άγιο Κήρυκο

Σημεία ενδιαφέροντος στην περιοχή:

  1. Αρχαιολογικός χώρος στον Άγιο Κήρυκο
  2. Λίθινες "κυψέλες" στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου
  3. Φάρος στον Λευκάτα
Λίθινες κυψέλες στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου

Αθανίτικα επίθετα 

Ρομποτής, Σίδερης, Βικέντιος, Δουκατάς, Μπογόρδος, Κορφιάτης, Κατσιγιάννης, Χαλκιόπουλος, Ρουπακιώτης, Καραβίας, Δρακάτος

Αθανίτικα παρωνύμια  

Πατσάς, Κασουμάλης, Μπλιάκας, Ζανιάς, Μανούρας, Κολοβός, Κομινάτος, Μπακάλος, Ματσούκης, Χερομπίλας, Καμάτζος, Γαλέτης, Γκόβαρης, Πόβερος, Φασούλης, Κοκολίνας, Σκορδαμπάνης, Τζανάτος, Καπετάνος, Αλέγρης, Φραγκογιάννης, Καπαί/έος, Κάπρας, Λέκας, Μηνάς, Καρίκης, Βαρδαράμος, Μπαλαούρας, Κλάρας, Μπίρος, Κολιτζής, Κολόμπας, Κοτσώνης, Σιμωνίδης, Σαλώμης, Παπαντώνης, Μπούρος, Καλαντζόπουλος, Φουρτούνας, Πετούνης, Γατόλος, Καλλιμάνης, Παπαρούνης, Παρλαμός. Μπεκιάρης, Γκιελεχανάς Μπρόνας, Τσοτσόλος, Κοκολίνας, Πεντελής Μπαλτσης, Τσιώζης, Βαρόλης, Βαμένος, Καλπογιάννης, Μπούζμπος, Πατρινός, Μπλέτσος, Μπέκος, Μπαλτσής. Μανέτας, Τζάρας, Καρναβάλης, Φάβας, Καμπούρης Κωστούλας, Μπάβας, Μπρόνας, Βαρόλης, Ντεβενέζος.

Οικισμός Άγιος Νικόλαος

Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε και τον μικρό οικισμό της Νιράς ή Αγίου Νικολάου που υπήρχε πολύ κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου και σε απόσταση 10 χλμ από το Αθάνι.  Σε απογραφή μετά την Ένωση των Επτανήσων, υπάρχουν εκεί 46 κάτοικοι.(8, σελ 27)  . Ενώ σε νεότερες απογραφές εμφανίζει 90 άτομα (1951), 37 (1961),  και 31 (1971).(6, σελ.18) Ακόμα και στην απογραφή του 2011 εμφανίζονται 9 άτομα να κατοικούν στον ερειπωμένο πλέον αυτό οικισμό.  (ΦΕΚ αποτελεσμάτων Μόνιμου Πληθυσμού, αρ. φύλλου 698 / 20/03/2014)

Ο φάρος στον Λευκάτα

* Τοποθεσία Αναδεντράδες: τοποθεσία με ελιές στο δρόμο για τον Γιαλό κοντά στο εκκλησάκι της Παναγιάς της Ραχιώτισσας. Έχει καλλιεργήσιμες εκτάσεις και πηγάδια και αν κρίνουμε από το όνομά της πρέπει να είχε πάντα έντονη βλάστηση .(Αναδεντράδες = αναρριχητικά φυτά) Το 1968 βρέθηκαν εκεί τους αδερφούς Β. και Γ. Μπογάρδο που εκτελούσαν αγροτικές εργασίες στην περιοχή,  αρχαιολογικά ευρήματα (θραύσματα αγγείων και σιδερένιο έλασμα) που περισυλλέγησαν από τους Δ. Δρακάτο και Θ. Μελά και που χρονολογούνται στον 4ο- - 3ο πΧ αι. Πληροφορίες του Αθανίτη Νικόλα Μπρόνα αναφέρουν ότι βρέθηκε επίσης και ελαιοτριβείο στην θέση αυτή χωρίς ωστόσο να σημαίνει, ότι αν τελικά υπήρξε, είναι τόσο παλιό όσο τα άλλα ευρήματα. (8, σελ. 35)

Τοποθεσία Αργυρός: τοποθεσία πριν τον Άγιο Νικόλα στη Νηρά που πιθανολογείται ότι κατοικήθηκε κατά τις περιόδους των Κορινθίων και μέχρι τους Βυζαντινούς χρόνους. Αποτελεί συνέχεια της Κορνοφωλιας και του Μακρύκαμπου και μιας και πιθανολογείται και η κατοίκηση αυτών των τοποθεσιών, ίσως να επρόκειτο για ένα ολοκληρωμένο οικισμό που περιελάμβανε όλες αυτές τις τοποθεσίες. Σήμερα στη περιοχή βρίσκονται καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Δε φαίνεται να σχετίζεται με το επίθετο Αργυρός που συναντάται σε άλλα χωριά της Λευκάδα και όχι στο Αθάνι, γιατί αν είναι σωστή η πληροφορία το επίθετο εμφανίστηκε στη Λευκάδα μετά την Κρητική επανάσταση (1866-1869) όταν κάτοικοι της Κρήτης με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη με το επίθετο Αργυρός ήρθαν στη Λευκάδα.  Υπάρχει εκδοχή ότι η τοποθεσία ονομάστηκε έτσι από το πολύ φως που παραπέμπει στο ασήμι (αργυρό) που λάμπει. Στην θέση λένε έχει βρεθεί από γεωργούς αρχαίος τάφος σκεπασμένος με κεραμίδια και νόμισμα μέσα σε αυτόν.

Τοποθεσία Βούλγαρη ή Βούργαρη: τοποθεσία κοντά στη Νηρά στα ανατολικά της, όπου πιθανολογείται ότι κατοικήθηκε μετά την περιοχή της Νηράς κατά την περίοδο των Κορινθίων μέχρι και τα Βυζαντινά χρόνια . Η ονομασία παραπέμπει σε χωριό της Κρήτης (Βουλγάρω ή Βουργάρω)  που  δημιουργήθηκε από την κατοίκηση των Βουλγάρων στρατιωτών του Νικηφόρου Φωκά, που εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη το 961 μ.χ. ύστερα από την απελευθέρωσή της από τους Άραβες. Πιθανόν κάποιοι από αυτούς να έφτασαν κάποια στιγμή στην τοποθεσία και να της έδωσαν το όνομα του χωριού τους.(8, σελ. 33)  Υπάρχει και σχετική αναφορά στο Οδοιπορικό του Αθηνιώτη ότι έφτασαν στο Αθάνι άποικοι από την Κρήτη, αλλά αφορά τη δημιουργία οικισμού κοντά στο σημερινό χωριό.

Τοποθεσία Κουρουνοφωλιά ή Κουρνοφωλιά ή Κορνοφωλιά, τοποθεσία απέναντι από το Καλόν Όρος, στο δρόμο από Αθάνι για Νηρά και περίπου δυο χλμ πριν φτάσουμε εκεί.  Είναι η βόρεια πλευρά μιας ρεματιάς που διαμορφώθηκε από καλλιέργειες. Εκεί υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από διάφορες χρονικές περιόδους. Πιθανολογείται ότι κατοικήθηκε κατά την περίοδο των Κορινθίων και μέχρι του Βυζαντινούς χρόνους.  Η ονομασία της παραπέμπει στο πουλί κουρούνα, αν και οι κάτοικοι της περιοχής αναφέρονται κυρίως σε αυτό με τη λέξη κόρακας. Πιθανολογούνται επίσης και οι εξής ετυμολογίες της λέξης: να προέρχεται από το κούρνια ή κόρνια (=φωλιά) και κατά προέκταση κατοικία, ή από τη λέξη κόρνος (=μεγάλο κοχύλι από το ιταλικό corno) που παραπέμπει και σε κορυφή ιταλικού όρους στην Ακουίλα ή από το Κόρνο, όρος και χωριό της Κύπρου της επαρχίας Λάρνακας, αλλά και χωριό της Λήμνου, ενώ υπάρχει και Κορνοφωλιά, χωριό στον Έβρο.  Όλες αυτές οι ερμηνείες οδηγούν σε πολλές πιθανές εκδοχές σχετικά με τους πρώτους κατοίκους της τοποθεσία χωρίς ωστόσο να επιβεβαιώνεται καμιά. Τα ευρήματα της περιοχής αφορούν σε κεραμίδια τετράπλευρα 0,80 εκ πλευράς. (8, σελ 34)

Τοποθεσία Νυκοφωλιές ή Νοικοφωλιές: τοποθεσία που πιθανολογείται ότι κατοικήθηκε σε διάφορες περιόδους από την εποχή των Κορινθίων και μέχρι τους Βυζαντινούς χρόνους. Η λέξη παραπέμπει σε νοικοκυριά (οικοφωλιές) (8, σελ 35)

Τοποθεσία Σκάλες: τοποθεσία με αμπέλια που πιθανολογείται ότι κατοικήθηκε από την περίοδο των Κορινθίων μέχρι και τους Βυζαντινούς χρόνους. Είναι περίπου ένα χιλιόμετρο από το χωριό στο δρόμο για Νιρά και λέγεται και Σωτήρω που σχετίζεται με το ναό του Σωτήρος που ήταν χτισμένος στην τοποθεσία (βλ Εκκλησίες) (8, σελ 35)

Τοποθεσία Σωτήρω: τοποθεσία που πιθανολογείται ότι κατοικήθηκε από την περίοδο των Κορινθίων μέχρι και τους Βυζαντινούς χρόνους (8, σελ 35)



Πηγές:

Όσες αναφέρονται παραπάνω και ...
1) Τάσου Κοντομίχη "Τοπωνύμια της Λευκάδας" ΝΕΦΕΛΗ
3) Γιάννης Αθηνιώτη "Οδοιπορικό Λευκαδος" Λευκάδα 1989
5) Πανταζή Κοντομίχη "Λαογραφικά Σύμμεικτα Λευκάδας" ΓΡΗΓΟΡΗΣ
6) Π.Γ. Ροντογιάννης Ιστορία της Νήσου Λευκάδος Τόμος Α΄ Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών Αθήνα 2006
7) Σπύρος Γ Μπογόρδος, "Το Αθάνι και η περιοχή του από τη μια άκρη στην άλλη του τόπου και του χρόνου" περιοδικό Νήρικος, τεύχη 62 - Απρίλιος-Ιούνιος 2005 / 65 - Ιανουάριος - Μάρτιος 2006 / 68 - Οκτώβρης -Δεκεμβρής 2006 / 70 - Απρίλιος-Ιούνιος 2007
8) Σπύρος Ασδραχάς, Ηλίας Κολοβός: "Δεδομένα και προβλήματα της δημογραφίας της Λευκάδας στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας" (Πρακτικά ΙΕ΄Συμποσίου - Δρόμοι και παράδρομοι της τοπικής ιστορίας - ΕΛΜ, Αθήνα 2011).
9) Πολυχρόνης Ν. Σίδερης: "Εξ Αθανίου..." Λευκάδα 2018

http://el.wikipedia.org/wiki/

https://www.facebook.com/groups/264392843638226/

Ευχαριστώ θερμά για τη βοήθεια τους:
τη Σταματίνα Ρομποτή
τον Σωτήρη Χαλικιόπουλο

Χρυσούλα Σκλαβενίτη

Νηπιαγωγός με καταγωγή από τη Λευκάδα. Εδώ μέσα κάνω πράξη τα ελάττωμα μου: να φωτογραφίζω, να ερευνώ και να γράφω για το νησί μου, σ΄ ένα μείγμα ρομαντισμού και αυστηρού ρεαλισμού... γιατί πάντοτε ακροβατούσα ανάμεσα σ' αυτά τα δυο.

4 σχόλια:

  1. Εξαιρετικό άρθρο!
    Εντυπωσιακά λεπτομερέστατο και κατατοπιστικότατο!
    Ούτε οι ντόπιοι κάτοικοι του χωριού δεν ξέρουν τόσα πράγματα για τον τόπο τους!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ πολύ My Lefkada για όλη τη βοήθεια που μου έχετε προσφέρει.

      Διαγραφή
  2. Η παραλια Βοιδομαντρα ειναι το νοτιο τμημα της παραλιας Γιαλος ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αρχικά έτσι είχα γράψει κε Μελά. Στο Αθάνι όμως κάποιος κύριος μου είπε το αντίθετο και το άλλαξα. Φυσικά το διορθώνω εκ νέου! Σας ευχαριστώ πολύ!

      Διαγραφή